سەرچاوەی MySQL ببینە

[[Image:mysql-logo.png‏|left|thumb|291px| لۆگۆی فەرمی MySQL]]
مەبەست لە [[MySQL]]  سیستەمێکی بەڕێوەبردنی بنکەدراوەی پێکەوەبەستراوە Relational Database Management System ([[RDBMS]]). کە پتر لە ١١ ملیۆن جار دامەزراوە لەسەر ڕاژەکارەکانی جیهان.

[[MySQL]] کە بە مای ئێس کیو ئیڵ (یان مای سیکوێل) ئەخوێنرێتەوەو یەکێکە لە بەربڵاوترین بەڕێوەبەرایەتی بنکەدراوەی [[ژێدەرکراوە]] ([[open source]])، هاوکات بەشێوەی بازرگانیش ئامادەکراوە. [[MySQL]] لەسەر بنەمای <tt>SQL</tt>ـەکە کورتکراوەی (Structured Query Language)ـە. [[MySQL]] زۆر بەربڵاوەو بەشێکە لە [[LAMP]] کە M لەوێدا مەبەست لێی [[MySQL]] ـە. ئەم بنکەی دراوەیە بەکاردەهێنرێت لەگەڵ زۆر لە زمانەکانی پرۆگرامکردن بۆ نموونە وەک [[PHP]] , Perl ...هتد.
<br>MySQL لەلایەن کۆمپانیایەکی سویدی هاتۆتە بەرهەم بەناوی [[MySQL]] AB، کە ئەمیش لە ۲٦ـی مانگی شوباتی ۲۰۰۸ـدا کڕدرا لەلایەن کۆمپانیای زلهێزی [[Sun Microsystems]]. لە نیسانی ٢٠٠٩ دا کۆمپانیای [[ئۆراکل]] [[Oracle Corporation]] کە خاوەنی گەورەترین [[بنکەدراوە]]ی بازرگانییە، کۆمپانیای سەنی  [[Sun Microsystems]] کڕی، نەخشەی کارەکانی ئۆراکل تاکوو ئەمڕۆ نادیارە، کە لەزۆر شوێندا پێشەواکانی [[ژێدەرکراوە]] نیگەرانی خۆیان دەربڕیوە و دەخوازن [[ئۆراکل]] دەست لە [[MySQL]] هەڵبگرێت.
[[MySQL]]  بەزۆری لە پرۆژە و نەرمەکاڵا سەربەستەکاندا بەکاربراوە، وەکوو [[WordPress]], [[phpBB]] ..هیتر، جگەلەوەش لە پرۆژەکانی [[ویکیپیدیا]] و [[گووگل]] دا پشتی پێبەستراوە.

== سەرەتایەک بۆ MySQL ==
'''MySQL''' یەکێکە لە هەرە خێراترین/ئاسان بەکارهێنانترین سیستەمی بەڕێوەبردنی بنکەی دراوە کە بەکاردەهێنرێت/بەکارهێنراوە لە بوارە بازرگانییە بچووک/گەورەکاندا. '''MySQL''' زۆر بەناوبانگ بووە بەهۆی چەندین هۆوە لەوانە:
<br>'''١.''' سەرچاوەیەکی کراوەیەو سەرەڕای بەهێزی پێویست بە هیچ نرخێک ناکات بۆ بەکارهێنانی.
<br>'''٢.''' دەتوانریت دابمەزرێت لەسەر زۆر لە سیستەمەکارگێڕییەکان وە هەروەها لەگەڵ زمانەکانی وەک PHP, PERL, C, C++, JAVA کاردەکات.
<br>'''٣.''' کارکردنی زۆر خێرایەو لەگەڵ بڕێکی زۆری زانیاری کارکردنی بەشێوەیەکی باشە.
<br>'''٤.''' زۆر هاوڕێیە لەگەڵ پهپ ([[php]])ـدا، کە زمانێکی بەهێزی بواری وێب داڕشتنە.
<br>'''٥.''' MySQL پشتیوانی دەکات لە بنکەی دراوەی گەورەو دەتوانێت تاوەکو ٥٠ میلیۆن دێڕ (row) یان زیاتر لە خۆ بگرێت لە خشتەیەک (table)ـدا.

== چۆنیەتی دامەزراندنی MySQL ==
چۆنیەتی دامەزراندنی MySQL زۆر ئاسانەو هیچ قورسیەکی تێدا نییە چ لەسەر دابەشکردنەکانی لینوکس بێت یان سیستەمی کارگێڕی ویندۆز. لەم بەستەرەدا [http://dev.mysql.com/downloads/mysql/ کرتەم بکە] دەتوانی دوایین وەشانی MySQL دابگریت بۆ هەریەک لە سیستەمە کارگێرییەکانی کە بەکاری دەبەیت. 
<br>بەڵام بۆ لینوکس وەک باس کرا کە زۆر ئاسانە، ئەگەر [[LAMP]]ـت دامەزراندبێت ئەوە بەدڵنیاییەوە MySQLـیشت داگرتووە. لەژێر بابەتی [[LAMP]]ـدا باسی چۆنیەتی دامەزراندنی MySQL باس کراوە.

=== چ وەشانێک بەکاردەبەیت؟ ===

لەدوای دامەزراندنی MySQL دەتوانرێت بزانرێت کە چ وەشانێک بەکاردەهێنیت لە ئێستادا، لە تێرمیناڵ بنووسە:
<source lang='bash'>root@localhost:~$ mysqladmin --version</source>

ئەنجامەکەی بەم شێوەیە دەبینیت:
<pre>
mysqladmin  Ver 8.42 Distrib 5.1.41, for debian-linux-gnu on i486
</pre>

=== پەیوەندی گرتن بە MySQL ـەوە ===

بۆ بەکارهێنانی MySQLو پەیوەندی گرتن پێیەوە لە تێرمیناڵ بنووسەو پاشان تێپەڕەووشە بنووسە:
<source lang='bash'>root@localhost:~$ mysql -u root -p
Enter password: 
Welcome to the MySQL monitor.  Commands end with ; or \g.
Your MySQL connection id is 24
Server version: 5.1.41-3 (Debian)

Type 'help;' or '\h' for help. Type '\c' to clear the current input statement.

mysql></source>

پاش ئەوەی ئەمە دەبینیت لە کۆتاییدا <code>mysql></code> کەواتە بەسەرکەوتووی پەیوەندی گرتنەکەت جێ بەجێ بووە. دوای ئەوە دەست دەکەیت بە هەنگاوەکانی تر کە لەدواییدا باسی دەکرێت لێرەدا.

بۆئەوەی کۆتایی بە پەیوەندیگرتنەکە بهێنیت بە MySQLـەوە ئەوە تەنها بنووسە <tt>exit</tt>:
<pre>
mysql> exit
Bye
</pre>

===کارکردنی MySQL بەشێوەی خۆکار ===
بۆ ئەوەی کە MySQL بکەوێتە کار بە شێوەی خۆکار لەکاتی داگیرساندنەوەی سیستەمەکەدا ئەوە ئەمە لە تێرمیناڵ بنووسە:
<pre>
/etc/init.d/mysqld start
</pre>

== دروست کردنی (create) بنکەی دراوە لە MySQL ==
بۆئەوەی بنکەیەکی دراوەی نوێ درووست بکەی پێویستت بەوەیە کە <tt>mysqladmin</tt> بەکارببەیت کە دەسەڵاتیکی تایبەتە, لێرەدا من بنکەیەکەی دراوەم درووست کردوە بەناوی chawgـەوە:
<source lang='bash'>root@localhost:~$ mysqladmin -u root -p create chawg
Enter password:</source>

یاخود دەتوانیت بەڕێگایەکی تر بنکەی دراوە درووست بکەیت ئەویش پاش پەیوەندی گرتن بە MySQLـەوە ڕاستەوخۆ بنووسە:
<pre>
mysql> create database chawg;
Query OK, 1 row affected (0.00 sec)
</pre>
پاش پەیوەندی گرتن بە MySQLـەوە دەتوانی بنووسیت <tt>show databases</tt> تاوەکو ئەو بنکەی دراوەیە ببینیت کە درووست کراوە:
<pre>
mysql> show databases;
+--------------------+
| Database           |
+--------------------+
| information_schema |
| chawg              |
| mysql              |
| phpmyadmin         |
+--------------------+
4 rows in set (0.17 sec)

mysql> 
</pre>

== سڕینەوە (فڕێدان)ـی بنکەی دراوە لە MySQL ==
بۆ فڕێدانی (drop) بنکەیەکی دراوە ئەوە تەنها لەجیاتی create بنووسە drop وەک لە نموونەی پێشوودا نووسراوە، بەواتای:

<source lang='bash'>root@localhost:~$ mysqladmin -u root -p drop chawg
Enter password:</source>

== دیاریکردنی (selection) بنکەی دراوە لە MySQL ==
لە خاڵی پێشوودا ئەوە خرایەڕوو کە چۆن هەموو بنکەی دراوەکان پیشان دەدرێت لە MySQLـدا، ئێستا پێویستمان بەوەیە کە ئەو بنکەی دراوەی درووستمان کردووە دەست بکەین بەکارکردن لەسەری، چۆن؟ ئەوە بنووسە:
<pre>
mysql> use chawg;
Database changed
mysql> 
</pre>
<tt>use chawg</tt> بەمانای ئەوەی کە ئەمانەوێت بنکەی دراوەی chawg بەکارببەین. بۆئەوەی کە بنکەی دراوەیەکی تر بەکار ببەیت‌و لە chawg بێیتە دەرەوە ئەوە تەنها لە جیاتی chawg ناوی بنکەی دراوەی دیاری کراو بنووسە کە دەتەوێت بەکاری ببەیت.

== جۆری داتا (دراوە) - Data Types ==
== درووست کردنی خشتە - Create tables ==

== سڕینەوەی خشتە - Create tables ==
==سەرچاوە==
# [http://dev.mysql.com/doc/refman/5.5/en/index.html وێبگەی فەرمی mySQL]
# [http://www.mysql.org/ MySQL 5.5 Reference Manual]

[[Category:Software]]