بەهۆى ڕایەڵە کۆمەڵێک کۆمپیوتەر دەبەسترێت بەیەکەوە پەیوەندى دەگریت بە ئەنتەرنێتەوە,وە لە سەرەکى هەندێک جۆرە هەیە لە هاوپۆلى پێکهاتى ڕایەڵە,بۆ زانیارى زیاتر لەسەر ئەنتەرنێت کرتە لەسەر مێژووی ئینته‌رنێتبکە,
پێشەکى
ڕایەڵە پێکهاتووە لە کۆمەڵێک کۆمپیوتەر لەگەڵ هەندێک پارچە بۆ پەیوەندیکردن بە هەر شتێکەوە بێت,هەروەها ئەتوانى لە ڕێگاى ڕایەڵەوە بەهۆى هەندێک زانیارى و سەرچاوە پەیوەندى بگریت,هەروەها ARPA کورتکراوەى Advance Research Projects Agency دیزاینى ARPANET کورتکراوەى Advanced Research Projects Agency Network کرد بۆ وەزارەتى ناوخۆى ئەمریکا یەکەم کۆمپیوتەر بوو کە بە ڕایەڵەوە بەسترا لە نێوان ساڵەکانى ١٩٦٠-١٩٧٠
دابەشکردنى ڕایەڵە
ئەمەى خوارەوە هەندێک لە جۆرەى دابەشکردنى ڕایەڵەیە,
ڕێگاى پەیوەندیکردن
ڕایەڵەى کۆمپیوتەر ئەتوانى جیاى بکەیتەوە وە دابەشى بکەیت لە ڕێگاى یەکێک لە ته‌كنۆلۆژیای ڕەقەکاڵا یان نەرماڵا هەروەها بە ئەتوانى ئەمانە بەکاربهێنیت بۆ بەستنەوەى ڕایەڵە بەیەکەوە له‌وانه:
- Optical fiber
- Ethernet
- Wireless LAN
- HomePNA
- Power line communication
ئه‌توانی به‌كێك له‌وانه به‌كاربهێنیت بۆ به‌كارهێنانی ڕایه‌ڵه،Ethernetبه‌كاردێت به شێوه‌ێكی فیزیایی وه به‌ستنه‌وه‌ی به‌یه‌كه‌وه له‌لاین پارچه‌كانه‌وه وه‌ك،hubs, switches, bridges یان routers
Wireless LAN ئه‌مه یه‌كێكی تره له ته‌كنۆلۆژیایه دیزاین كراوه بۆ بستنه‌وه‌ی پارچه‌كان به بێ وایه‌ر،ئه‌م پلرچانه له ڕێگای radio waves یان infrared نیشانه ده‌نێرێت وه بۆ ناردنێكی مامناوه‌ند،
پێوەر
بۆ ئه‌وه‌ی ڕایه‌ڵه به‌كاربهێنین ده‌بێت له ڕێگای یه‌كێك له دابه‌شكردنی ڕایه‌ڵه به‌كاربهێنین لەوانە:
- LAN - كورتكراوه‌ی Local Area Network
- WAN - كورتكراوه‌ی Wide Area Network
- MAN - كورتكراوه‌ی Metropolitan Area Network
- PAN - كورتكراوه‌ی Personal Area Network
- VPN - كورتكراوه‌ی Virtual Private Network
- CAN - كورتكراوه‌ی Campus Area Network
- SAN - كورتكراوه‌ی Storage Area Network
هه‌روه‌ها هه‌ندێكی تر هه‌یه،هه‌ر یه‌كێك له‌وانه به‌كاردێت بۆ ڕایه‌ڵه،وه بۆ هه‌ر شوێنێك یه‌كێك له‌وانه به‌كاردێت،
نەخشەى پێکەوە بەستن
ڕایه‌ڵه‌ی كۆمپیوته‌ر دابه‌شده‌كرێت بۆ چه‌ند به‌شێكی نه‌خشه‌ی په‌یوه‌ندی هه‌ر دانه‌ێكی ڕایه‌ڵه بۆ نموونه,Active Networking, Client-server لەگەڵ Peer-to-peer
تۆپۆلۆژی ڕایەڵە
ڕایەڵەى کۆمپیوتەر چەند جۆرێکى هەیە بە شێوەى ئەندازایارى دەبەسترێت,لەوانە,bus network, star network, ring network, mesh network, star-bus network, tree or hierarchical topology network هەر یەکە لەمانە ڕێگایەکە بۆ بەستنەوەى پارچەکانى ڕایەڵى کۆمپیوتەر بەیەکەوە,هەریکە لەوانە سودى خۆى هەیە لە بەکارهێنانى ڕایەڵە,هەریکە لەمانە زانیارى دەنێرن بە شێوەى ژمارەى
جۆرەکانى ڕایەڵە
ئەمانەى خوارەوە جۆرەێکە لە ڕایەڵەى کۆمپیوتەر,وەک لەسەرەوە باسکراوە