پێشەکی
لە بنەڕەتدا، تێگەیشتن لە چۆنیەتیی پرۆسێسکردنی زانیاری لەلایەن مۆدێلە زمانییە گەورەکانەوە (LLMs) ڕەگ و ڕیشەی دەگەڕێتەوە بۆ چەمکە باوەکانی دەروونناسیی مەعریفی. بەتایبەتی دیاردەکانی «کاریگەریی سەرەتایی» (Primacy Effect) و «کاریگەریی کۆتایی» (Recency Effect).
لە ژیانی ڕۆژانە و کارکردنی مێشکی مرۆڤدا، ئێمە مەیلی ئەوەمان هەیە ئەو زانیارییانە باشتر لەبیر بمێنن، کە لە سەرەتای گفتوگۆیەک یان کۆتایی ڕووداوێکدا دەبیسترێن. لەکاتێکدا وردەکارییەکانی ناوەڕاست تووشی جۆرێک لە کاڵبوونەوە دەبن.
سنوورداریی تەکنەلۆژی: ونبوون لە ناوەڕاست
ئەم سنووردارییە بایۆلۆجییە لە ژیریی دەستکردیشدا ڕەنگی داوەتەوە. سەرەڕای پێشکەوتنی تەکنیکەکانی وەک «Flash Attention»، کە ڕێگە بە خوێندنەوەی دەقی یەکجار درێژ دەدەن، مۆدێلەکان تووشی دیاردەی «ونبوون لە ناوەڕاست» (Lost in the Middle) دەبن.
ئەمەش مانای وایە کاتێک بڕێکی زۆر داتا دەخرێتە بەردەم سیستەمەکە، ئەو توانایەی بۆ گرنگیدان بە خاڵە سەرەکییەکانی ناوەڕاستی دەقەکە دادەبەزێت، هاوشێوەی ئەوەی چۆن مرۆڤێک لە کاتی خوێندنەوەی کتێبێکی درێژدا، وردەکارییەکانی ناوەڕاستی چیرۆکەکەی لەبیر دەچێتەوە، ئەگەر بە بەردەوامی پەیوەندییان پێکەوە نەلکێندرێت.
کێشەی لێکدانەوەی ئاڵۆز (Multi-Hop Reasoning)
ئەم کێشەیە تەنها لە بیرهاتنەوەی زانیارییەکاندا کورت نابێتەوە، بەڵکو کاریگەریی قووڵی هەیە لەسەر پرۆسەی «لێکدانەوەی فرە-هەنگاو». لە پرۆسەی بیرکردنەوەی ئاڵۆزدا، چ بۆ مرۆڤ و چ بۆ ئامێر، گەیشتن بە دەرەنجامێکی دروست پێویستی بە گرێدانی چەند پارچە زانیارییەکی لێکدابڕاو هەیە.
لێرەدا چەمکێکی دیکە دەردەکەوێت، کە پەیوەستە بە «دووریی ڕێژەیی» نێوان زانیارییەکان. هەروەها توانای مۆدێلەکە بۆ دروستکردنی پەیوەندیی لۆژیکی لە نێوان دوو بەڵگەدا، بەندە بە نزیکیی شوێنی ئەو دوو بەڵگەیە لەناو دەقەکەدا:
- نزیکی (Adjacency): کاتێک زانیارییە پەیوەندیدارەکان لە تەنیشت یەکترن، پرۆسەی لێکدانەوەکە بەهێزە.
- دووری (Distraction): هەرکە ئەم زانیارییانە بەهۆی دەقی لاوەکی و بێسوودەوە لێک دوور دەخرێنەوە، توانای بەستنەوەیان دادەڕمێت.
ئەم دۆخە هاوشێوەی هەوڵدانی مێشکی مرۆڤە بۆ چارەسەرکردنی کێشەیەک کاتێک سەرەداوەکان لەژێر ژاوەژاوێکی زۆری زانیاریدا ون بوون. تەنانەت ئەگەر زانیارییەکە لەبەردەستیشدا بێت، لێکدابڕانی شوێنەکەی وادەکات دروستکردنی وێنە گەورەکە ئەستەم بێت.
ئایا چارەسەر هەیە؟
بۆ چارەسەرکردنی ئەم کەلێنە مەعریفییە لە ئامێرەکاندا، پەنا دەبرێتە بەر ستراتیژییەکانی وەک «زنجیرە-بیرکردنەوە» (Chain-of-Thought) و «پوختەکردنەوەی دەق»، کە ئامانجیان کەمکردنەوەی بارگرانیی سەر «پەنجەرەی تێچوو»ـە (Context Window).
هەرچەندە هاندانی مۆدێلەکە بۆ ئەوەی هەنگاو بە هەنگاو بیر بکاتەوە یارمەتیدەرە لە دۆزینەوەی بەڵگەکان، و کەمکردنەوەی دەق دەبێتە هۆی نزیککردنەوەی زانیارییەکان لە یەکتر، بەڵام ئەم ڕێگایانە هێشتا چارەسەری بنەڕەتی نین چونکە:
- پوختەکردنەوەی زۆر: دەبێتە هۆی لەدەستدانی وردەکاریی گرنگ.
- سنوورداریی CoT: زنجیرە-بیرکردنەوەش ناتوانێت بەتەواوی زاڵ بێت بەسەر لایەنگیریی شوێندا (Positional Bias).
دەرئەنجام
میکانیزمەکانی ئێستای «سەرنج» (Attention Mechanisms) لە مۆدێلەکاندا هێشتا نەگەیشتوونەتە ئاستی دروستکردنی پەیوەندیی لۆژیکیی دوورمەودا بە شێوەیەکی تەواو سەربەخۆ لە شوێنی زانیارییەکان. ئەمەش مانای ئەوەیە پێویستیمان بە پەرەپێدانی ڕێکارێکی تر هەیە، کە بتوانێت هاوشێوەی بیرکردنەوەی قووڵی مرۆڤ، بەسەر بەربەستی «شوێن» و «دووری»دا باز بدات بۆ گەیشتن بە ڕاستییەکان.
- پانووس:
وەڵامێک بنووسە