Debian: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

دوایین پێداچوونەوەی ‏١٥:٣٣، ٧ی ئازاری ٢٠١٤

لۆگۆی سەرەکی

دێبیان جۆرێکی تری سیستەمی کارگێڕی کۆمپیوتەرە یەکێکە لە دابەشکردنەکانە گونجاوەکانی لینوکس ، کە لە داوانامەی خۆڕا و سەرچاوە کراوە لە ژێر گنو/لینوکس و هەندێک داوانامەی خۆڕا . شێوازی سەرەکی دێبیان (گنو/لینوکس) LINUX-KERNEL و نەرمەکاڵای گنو بەکاردەبات، وە لەگەڵ بڵاوکردنەوەیدا هەزارەها داوانامەی لەگەڵدایە بۆ بەکارهێنان ئامادەن ، دێبیان بەوە ناسراوە کە زۆر بەستراوە بە سیستەمی یونێکس وە هەروەها دێبیان دەتوانرێت بەکاربهێنرێت وەک ڕوومێز یان سیستەمی سێرڤەر . دێبیان خاوەنی دەوڵەمەنترین سەرچاوەى گورزەیە. کەگورزەی .deb واتا debian package بەکاردەبات.

ڕێکخستن

ڕوومێزی دێبیان(Wheezy 7.0)

دێبیان بەڕێوەدەبرێت بە پێی دەستوور(هەر شەش مانگ جارێک لەڕێگای سیستەمی هەڵبژاردنی زۆر تۆکمەوە لەسەر نێتەوە بەڕێوبەرێکی بۆ دەستنیشاندەکرێت) کە ئەمەش بڕیار دەدات کە شێوازی بەڕێوەبردنی پرۆژەکە چۆن بێت و بە نووسین دەری دەخات کە ئامانج لە پرۆژەکە بریتیە لە گەشەپێکردن بە سیستەمی کارپێکردنی سەربەخۆ . دێبیان دامەزرا لەلایەن یان مەردۆک لەساڵی 1993، وەڵی هەنووکە هەزارەها کەسی خۆبەخش لە هەموو وڵاتانی جیهان گەشەپێدان و داڕێژەرین. هەروەها لەلایەن چەند کۆمپانیایەک (بێقازانج)لە هەموو جیهان پەخشدەکرێت . گرنگی ئەم داوانامایانە ئەوەیە بۆ ئامانجی گشتی بەکاردێت . ئەوەی ئەم سیستەمەی زۆر بەربڵاوکردووە (سەقامگیری، پاراستن، توندووتؤل و خۆگونجێنەرە). هەروەها نەلکانیان بەهیچ کۆمپانیا و دەسەڵات و دەزگایەکەوە وای لەم پڕۆژەیە کردووە کەهەرگیز بەردەستی فرۆشتنەوە و خاوەنگۆڕین نەبێتەوە. وە هەروەها ، پرۆژەی دێبیان زۆر سەربەخۆیە ، وە پشتیوانی ناکرێت لە لایەن کۆمپانیانیەکەوە وەک دابەشکردنەکانی تری لینوکس وەک UbUntU ، Opensuse,mandriva ،فێدورا. بڕی تێچووی دێبیان ی ٤.٠ (٢٨٣ ملیۆن هێڵ کۆد)ـی لە خۆ دەگرت بە نزیکەیی ١٣ بلیۆن دۆلاری ئەمریکی تێچوو، بە بەکارهێنانی مۆدێلی کۆکۆمۆ ، وە لە ٢ ی ئەپریڵی ٢٠٠٩ (٤٥ ملیۆن هێڵ کۆد)ـی بەرهەم هێنا کە ئەمیش هەر مۆدێلی کۆکۆمۆ ی بەکارهێنا کە ئەمیش ٨١٩ ملیۆن دۆلاری ئەمریکی تێچوو بۆ گەشەپێکردنی.

بەچکەکانی دێبیان

دێبیان زۆر دابەشکردنی تری لینوکس هەیە کە لەسەر ئەمەوە بناغەیان گرتووە وەکو Ubuntu, MEPIS, Dreamlinux, Damn Small Linux, Xandros, Knoppix, BackTrack, Linspire, sidux, Kanotix, Parsix کە هەندێکیان لەڕووی ناوبانگ و تەشەنەوە لە دێبیان خۆی بەناوبانگترن. ئەمەش زۆرکات بە قازانج و مایەی شانازی دەگەڕێتەوە بۆ پڕۆژەی دێبیان.

بەڕێوەبەرانی پرۆژە

١.یان مەردۆک (١٩٩٣ بۆ ١٩٩٦)(دامەزرێنەری پرۆژەی دێبیان).
٢.بروس پێرێنس (١٩٩٦ بۆ ١٩٩٧).
٣.یان جاکسۆن (١٩٩٨).
٤.ویچێرت ئەکێرمان (١٩٩٩ بۆ ٢٠٠١).
٥.بێن کۆڵینس (٢٠٠١ بۆ ٢٠٠٢).
٦.داڵ گاربی (٢٠٠٢ بۆ ٢٠٠٣).
٧.مارتن میکڵمایەر (٢٠٠٣ بۆ ٢٠٠٥ ).
٨.براندن ڕۆبنسن (٢٠٠٥ بۆ ٢٠٠٦).
٩.ئەنتۆنی تاونس (٢٠٠٦ بۆ ٢٠٠٧).
١٠.سام هۆکیڤار (٢٠٠٧ بۆ ٢٠٠٨).
١١.ستیڤ مکینتایر (٢٠٠٨ تا هەنووکە).

تایبەتمەندییەکانی

تایبەتییەکی گرنگی دێبیان ئەوەیە کە بەکارهێنەر هەڵبژاردنی زۆری (options) لەبەر دەستدایە. وەشانی ئێستای ٦.٠ زیاتر لە ٢٩ هەزار گورزە لە خۆ دەگرێت بۆ ١٢ جۆری ئەندازەی کۆمپیوتەر ، ئەم ئەندازانەش بنیات نراون لەژێر [Intel/AMD]32-bit/64-bit کە ئەم جۆرانەیان زۆر باون و بەشێکن کە جیا ناکرێنەوە لە IBM , [zSeries] ,eServier .تایبەتمەندییەکی تری گرنگی دێبیان ئەوەیە کە ئامرازی بەستنەوەی گورزەی لەگەڵدایە کە بە (APT) ناسراوە , وە کۆگای پڕ لە گورزەی جۆراو جۆر و کوالیتی بەرز لە بڵاوکردنەوە، ئەم کارانەش وا دەکات نوێکردنەوەی ئەم سیستەمە زۆر ئاسان بێت وە هەروەها بەستنەوەی خۆکار و سڕینەوەی گورزە. |thumb|128px|left| لۆگۆی iceweasel لەدێبیان شێوازی سەرەکی چەسپاندنی دێبیان وا دەخوازێت کە ڕوومێزی GNOME بەکار بەریت ، کە داوانامەی گشتی وەک iceweasel (کەوەشاندنی فایەرفۆکسە بۆ دێبیان، ئەمەش بەبۆنەی ململانیێی مافی لەبەرگرتنەوەوە، لۆگۆی فایەرفۆکس بەکارنابەن، بەڵام هەمان تەکنیکە) و OpenOffice لەگەڵ Evolution. خوێنەری CD/DVD، داوانامەی موسیقی و ڤیدیۆ و وێنە، پیشاندەری وێنە و چاککردنی، پیشاندەری پەڕەی PDF. هەروەها دەتوانی ڕوومێزەکانی تری وەک KDE Xfce LXDE لە ڕێگەی دی ڤی دی یان جی دی دایان بگریت، هەموو گۆرزەکانیان لەگەڵ دایە کە ٥ دی ڤی دی و زیاتر لە ٣٠ سی دی دەکات. وە جۆری سووکەڵەش هەیە کە زۆر لەمانە بچوکترە، هەر گورزە پێویستەکانی تێدا بەدی دەکرێت. دەتوانی هەموو گورزەکان لە ئینتەرنێتەوە دابگریت، یان لە بازاڕ بیکڕیت.

وەشانەکانی دێبیان

ژمارە	وەشان	ناوەکان	ڕێکەوتی وەشاندن
١	1.1	buzz	١٧ ی ٦ ١٩٩٦
٢	1.2	Rex	١٢ی ١٢ ١٩٩٦
٣	1.3	Bo	٥ی ٦ ١٩٩٧
٣	٢	hamm	٢٤ی ٧ ١٩٩٨
٥	٢.١	slink	٩ی ٣ ١٩٩٩
٦	٢.٢	potato	١٥ی ٨ ٢٠٠٠
٧	٣.٠	Woody	١٩ی ٧ ٢٠٠٢
٨	٣.١	Sarge	٦ی ٦ ٢٠٠٥
٩	٤.٠	etch	٨ی ٤ ٢٠٠٧
١٠	٥.٠	lenny	١٤ی ٢ ٢٠٠٩
١١	٦.٠	squeeze	شوباتی ٢٠١٠

چۆنیەتی کارکردن لەگەڵ داوانامە

بۆ نموونە : دامەزراندنی mysql

 apt-get install mysql-server

چۆنیەتی سڕینەوەی داوانامە:

apt-get remove mysql-server

بۆ نوێکردنەوە :

apt-get update

پێدانی Chmod :

chmod 755 /usr/local/kurdish

لیستی گورزەکانی دێبیان

لێرەدا دەتوانی هەموو گورزەکانی دێبیان (جێگیر) دابگریت لە هەموو بەشەکان کە خۆی جیای کردۆتەوە .

لیستی گورزەکان

ماڵپەڕی سەرەکی پرۆژە

پڕۆژەی دێبیان

@@ ھێڵی ١: / ھێڵی ١: @@
-[[Image:Debian-OpenLogo.png|thumb|left|100px|لۆگۆی سەرەکی]]
+[[Image:Debian-OpenLogo.png|thumb|left||لۆگۆی سەرەکی]]
 [[دێبیان]] جۆرێکی تری سیستەمی کارگێڕی کۆمپیوتەرە یەکێکە لە دابەشکردنەکانە گونجاوەکانی [[لینوکس]] ، کە لە داوانامەی خۆڕا و سەرچاوە کراوە لە ژێر [[گنو/لینوکس]] و هەندێک داوانامەی خۆڕا . شێوازی سەرەکی دێبیان ([[گنو/لینوکس]]) [http://en.wikipedia.org/wiki/Linux_kernel LINUX-KERNEL] و نەرمەکاڵای گنو بەکاردەبات، وە لەگەڵ بڵاوکردنەوەیدا هەزارەها داوانامەی لەگەڵدایە بۆ بەکارهێنان ئامادەن ، [[دێبیان]] بەوە ناسراوە کە زۆر بەستراوە بە سیستەمی [[یونێکس]] وە هەروەها [[دێبیان]] دەتوانرێت بەکاربهێنرێت وەک ڕوومێز یان سیستەمی سێرڤەر . دێبیان خاوەنی دەوڵەمەنترین سەرچاوەى گورزەیە. کەگورزەی <code>.deb</code> واتا [[debian package]] بەکاردەبات.
 ==ڕێکخستن==
-[[Image:Debian-Wheezy-Gnome3.png|thumb|left|350px|ڕوومێزی دێبیان 6.0 Squeeze ]]
+[[Image:Debian-Wheezy-Gnome3.png|thumb|left|350px|ڕوومێزی دێبیان(Wheezy 7.0) ]]
 [[دێبیان]] بەڕێوەدەبرێت بە پێی دەستوور(هەر شەش مانگ جارێک لەڕێگای سیستەمی هەڵبژاردنی زۆر تۆکمەوە لەسەر نێتەوە بەڕێوبەرێکی بۆ دەستنیشاندەکرێت) کە ئەمەش بڕیار دەدات کە شێوازی بەڕێوەبردنی پرۆژەکە چۆن بێت و بە نووسین دەری دەخات کە ئامانج لە پرۆژەکە بریتیە لە گەشەپێکردن بە سیستەمی کارپێکردنی سەربەخۆ . [[دێبیان]] دامەزرا لەلایەن [[یان مەردۆک]] لەساڵی 1993، وەڵی هەنووکە هەزارەها کەسی خۆبەخش لە هەموو وڵاتانی جیهان  گەشەپێدان و داڕێژەرین. هەروەها لەلایەن چەند کۆمپانیایەک (بێقازانج)لە هەموو جیهان پەخشدەکرێت . گرنگی ئەم داوانامایانە ئەوەیە بۆ ئامانجی گشتی بەکاردێت . ئەوەی ئەم سیستەمەی زۆر بەربڵاوکردووە (سەقامگیری، پاراستن، توندووتؤل و خۆگونجێنەرە). هەروەها نەلکانیان بەهیچ کۆمپانیا و دەسەڵات و دەزگایەکەوە وای لەم پڕۆژەیە کردووە کەهەرگیز بەردەستی فرۆشتنەوە و خاوەنگۆڕین نەبێتەوە.
 وە هەروەها ، پرۆژەی [[دێبیان]] زۆر سەربەخۆیە ، وە پشتیوانی ناکرێت لە لایەن کۆمپانیانیەکەوە وەک دابەشکردنەکانی تری لینوکس وەک [[UbUntU]] ، [http://en.wikipedia.org/wiki/OpenSUSE Opensuse],[http://en.wikipedia.org/wiki/Mandriva_Linux mandriva] ،[[فێدورا]]. بڕی تێچووی [[دێبیان]] ی ٤.٠ (٢٨٣ ملیۆن هێڵ کۆد)ـی لە خۆ دەگرت بە نزیکەیی ١٣ بلیۆن دۆلاری ئەمریکی تێچوو، بە بەکارهێنانی مۆدێلی [http://en.wikipedia.org/wiki/COCOMO کۆکۆمۆ ] ، وە لە ٢ ی ئەپریڵی ٢٠٠٩ (٤٥ ملیۆن هێڵ کۆد)ـی بەرهەم هێنا کە ئەمیش هەر مۆدێلی [http://en.wikipedia.org/wiki/COCOMO کۆکۆمۆ ] ی بەکارهێنا کە ئەمیش ٨١٩ ملیۆن دۆلاری ئەمریکی تێچوو بۆ گەشەپێکردنی.